هوش مصنوعی دیپسیک، رقیب تازه‌نفس غول‌های هوش مصنوعی
در دنیای هوش مصنوعی، مدل‌هایی مثل ChatGPT و Gemini سال‌هاست که در صدر قرار دارند، اما حالا یک نام جدید از چین سر بر آورده است: دیپسیک (deepseek). این استارتاپ نوظهور توانسته با هزینه‌ای کمتر و عملکردی شگفت‌انگیز، تهدیدی جدی برای بازیگران بزرگ این صنعت باشد.
دیپسیک-R1؛ مدلی که معادلات را تغییر داد
مدل DeepSeek-R1 با هزینه‌ی توسعه‌ی پایین‌تر نسبت به رقبا، نتایجی هم‌سطح یا حتی برتر از برخی مدل‌های پیشرو ارائه می‌دهد. این مدل در آزمون‌های معیاری جهانی، عملکرد فوق‌العاده‌ای از خود نشان داده و در برخی حوزه‌ها مانند ریاضیات و برنامه‌نویسی، از مدل‌های مطرح غربی پیشی گرفته است. موفقیت این پروژه تا حدی بوده که حتی سیاستمداران آمریکایی، از جمله دونالد ترامپ، نسبت به آن ابراز نگرانی کرده‌اند.
چرا هوش مصنوعی دیپسیک توجهات را جلب کرده است؟
- متن‌باز و رایگان: برخلاف مدل‌هایی مثل ChatGPT که نیاز به اشتراک پولی دارند، هوش مصنوعی دیپسیک (Deepseek) کاملاً متن‌باز است و امکان اجرای نسخه‌های سبک‌تر روی سخت‌افزار شخصی را فراهم می‌کند.
- بدون محدودیت دسترسی: کاربران ایرانی بدون نیاز به تغییر آی‌پی می‌توانند از هوش مصنوعی دیپسیک استفاده کنند.
- پشتیبانی قوی از زبان فارسی: برخلاف برخی مدل‌های غربی که عملکرد ضعیفی در پردازش فارسی دارند، دیپسیک می‌تواند به‌خوبی متون فارسی را درک کند.
معرفی deepseek و بنیان‌گذاران آن
دیپسیک، در سال ۲۰۲۳ توسط استارتاپی چینی راه‌اندازی شد. لیانگ ون‌فنگ، بنیان‌گذار این شرکت، که پیش‌تر در حوزه‌ی مالی فعالیت داشت، تصمیم گرفت به‌عنوان یک رقیب جدی برای OpenAI وارد میدان شود. تیم او با تمرکز بر کاهش هزینه‌های پردازشی و استفاده‌ی بهینه از منابع، مدل‌هایی با کارایی بالا توسعه داده‌اند.
معماری هوشمندانه دیپسیک V3
مدل DeepSeek V3 که در دی‌ماه ۱۴۰۲ معرفی شد، از ساختار Mixture of Experts (MoE) استفاده می‌کند. این معماری به مدل اجازه می‌دهد که در هر درخواست، فقط بخش خاصی از پارامترهای خود را فعال کند. در نتیجه، عملکرد مدل به‌شدت بهینه شده و هزینه‌ی پردازشی آن کاهش می‌یابد. این مدل با داشتن ۶۷۱ میلیارد پارامتر، تنها ۳۷ میلیارد پارامتر را در هر پردازش فعال می‌کند، که باعث بهینه‌سازی مصرف سخت‌افزار می‌شود.
نکته قابل‌توجه: هزینه‌ی آموزش این مدل تنها ۵.۵۸ میلیون دلار بوده، در حالی که شرکت متا برای مدل LLaMA 3 چیزی حدود ۱۱ برابر بیشتر هزینه کرده است!
عملکرد درخشان هوش مصنوعی دیپسیک در آزمون‌های بین‌المللی
دیپسیک V3 و R1 توانسته‌اند در آزمون‌های مختلف استاندارد، امتیازات فوق‌العاده‌ای ثبت کنند:
- MMLU: امتیاز ۸۸.۵٪ (برتر از بسیاری از مدل‌های غربی)
- Math-500: امتیاز ۹۰.۲٪ (پیشرو در حل مسائل ریاضی)
- AIME 2024: امتیاز ۷۹.۸٪
- Codeforces: عملکرد بهتر از ۹۶.۳٪ برنامه‌نویسان انسانی
مدل DeepSeek-R1: یک تغییر اساسی در بازار
در بهمن ۱۴۰۲، دیپسیک مدل R1 را معرفی کرد که بر پایه‌ی DeepSeek V3 توسعه یافته است. این مدل با ترکیب روش‌های یادگیری تقویتی و تنظیم دقیق نظارت‌شده، در زمینه‌های استدلال، حل مسائل ریاضی و برنامه‌نویسی عملکردی استثنایی دارد.
نکته جالب: هزینه‌ی پردازش ۱ میلیون توکن در ChatGPT حدود ۶۰ دلار است، اما در دیپسیک R1 این هزینه تنها ۲.۱۹ دلار خواهد بود! این یعنی دیپسیک ۲۷ برابر ارزان‌تر از چت‌جی‌پی‌تی است.
راه‌های دسترسی به دیپسیک
مدل‌های دیپسیک روی Hugging Face و GitHub منتشر شده‌اند و کاربران می‌توانند نسخه‌های سبک‌تر را روی سرورهای شخصی اجرا کنند. همچنین، دیپسیک یک چت‌بات رسمی دارد که از طریق نسخه‌ی وب و اپلیکیشن موبایل قابل‌دسترسی است.
قابلیت‌های منحصربه‌فرد دیپسیک
- جست‌وجوی وب: این مدل می‌تواند اینترنت را به‌صورت زنده بررسی کند و پاسخ‌های خود را بر اساس جدیدترین داده‌ها ارائه دهد.
- DeepThink R1: این قابلیت، سؤالات پیچیده را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم می‌کند تا دقت پاسخ‌ها افزایش یابد.
مقایسه دیپسیک و ChatGPT
درحالی‌که دیپسیک در زمینه‌هایی مثل ریاضیات، کدنویسی و پردازش زبان طبیعی عملکردی برتر دارد، مدل‌های غربی مانند ChatGPT در تولید محتوا و خلاقیت‌های زبانی هنوز پیشرو محسوب می‌شوند. بااین‌حال، سرعت پیشرفت دیپسیک نشان می‌دهد که در آینده‌ای نزدیک، ممکن است این برتری نیز از آنِ مدل‌های چینی شود.
جمع‌بندی
هوش مصنوعی دیپسیک با عرضه‌ی مدل‌های DeepSeek V3 و DeepSeek-R1 به یکی از رقبای جدی OpenAI و Google تبدیل شده است. این مدل‌ها با هزینه‌ای کمتر، متن‌باز بودن و دسترسی آزاد، گزینه‌ای مناسب برای کاربرانی هستند که به دنبال جایگزینی مقرون‌به‌صرفه برای چت‌جی‌پی‌تی هستند. در آینده‌ای نه‌چندان دور، احتمالاً شاهد تغییرات بزرگی در دنیای هوش مصنوعی خواهیم بود، و دیپسیک یکی از بازیگران اصلی این تحولات خواهد بود.
همچنین شما کاربر عزیز می‌توانید برای فراگیری عمیق مباحث هوش مصنوعی، به دوره‌های حضوری تخصصی مجتمع آموزشی کامپیوتر هوش مصنوعی مانند دوره «هوش مصنوعی – یادگیری ماشین» سر بزنید.
